5 mythes over steken en beten
Wriemelende beestjes en prikkende planten kom je vaak tegen in de vrije natuur. Net zo verspreid zijn de mythes over steken en beten. We legden er vijf voor aan dermatologen Lieve Brochez en Lien Depaepe van het UZ Gent.
Brandnetelsteken zijn goed voor de bloedsomloop
‘Bij aanraking met brandnetels komt er in je huid een stof vrij die histamine heet. Die zorgt ervoor dat je blaasjes en jeuk krijgt. De bloedvaten in de huid zetten zich - heel lokaal - open. Dat het invloed zou hebben op de algemene bloedsomloop, is niet bewezen.’
Spoel de huid even af om de brandhaartjes te verwijderen
Hoe voorkomen?
‘Een brandnetel is heel goed te herkennen. De prikkende brandharen zijn duidelijk te zien om de stengel en de blaadjes zijn getand. Probeer aanraking met een brandnetel te vermijden, al is een brandnetelsteek volstrekt onschadelijk.’
Gestoken! Wat nu?
‘De irritatie van de huid verdwijnt meestal binnen enkele uren. Eventueel kun je de huid even afspoelen om de brandhaartjes te verwijderen. Probeer niet te wrijven, want dan verspreid je de brandharen. Houd de huid koel.'
'Krijg je een uitgebreide reactie, zoals moeite met ademhalen of zwellingen bij de lippen of de tong? Raadpleeg dan onmiddellijk een arts.’
Wie vaker gestoken wordt door muggen, heeft zoeter bloed
‘Muggen maken geen verschil tussen zoet en zuur. Word je vaak gestoken, dan heeft dat wellicht te maken met een combinatie van je lichaamsgeur, genetische aanleg en lichaamswarmte.'
Het is nog altijd niet duidelijk waarom muggen een voorkeur hebben
'Waarom muggen een voorkeur hebben, werd al vaak onderzocht. Maar nog geen enkele studie heeft echte duidelijkheid gebracht.’
Hoe voorkomen?
‘De beste bescherming tegen muggenbeten is een insectenspray met DEET. Omdat er verschillende vormen en concentraties zijn, vraag je het best raad aan je apotheker. Bij heel jonge kinderen gebruik je ’s nachts beter enkel een muggennet.’
Gestoken! Wat nu?
‘Probeer niet te krabben want daardoor reageert je huid heviger op de beet. Je krijgt dan nog meer jeuk. Koel de bult eventueel af met een ijsblokje.’
Pijn door een bijen- of wespensteek bestrijd je door het gif te verhitten
‘Soms wordt gesuggereerd om een lepeltje te verwarmen en dat zo dicht mogelijk tegen de gestoken huid te houden. De hitte zou het gif afbreken. De werking hiervan is niet bewezen en bovendien is de kans op brandwonden bijzonder groot. Je kunt de plek wel afkoelen, je bent dan sneller van de pijn af.’
Om de pijn te verzachten, kun je een ijsblokje gebruiken
Hoe voorkomen?
‘Bijen en wespen steken je enkel als ze zich bedreigd voelen. Blijf rustig en sla niet wild om je heen. Meestal laten ze je dan snel met rust.’
Gestoken! Wat nu?
‘Verwijder de angel zo snel mogelijk door hem er met je nagel uit te schrapen. Reinig het wondje en ontsmet eventueel. Het is normaal dat bijen- en wespensteken lokaal rood worden en opzwellen. Om de pijn te verzachten, kun je een ijsblokje gebruiken of een pijnstiller nemen.'
'Raadpleeg onmiddellijk een arts als ook andere delen van je lichaam opzwellen, zoals lippen, handen of voeten, of als je duizelig of kortademig wordt, diarree krijgt of moet overgeven.’
Teken moet je verdoven voor je ze verwijdert
‘Agressieve verdovende stoffen zoals alcohol, nagellak of deodorant verhogen de kans dat de teek zijn gif loslaat in je lichaam. Niet doen dus! Controleer na een verblijf in de natuur zorgvuldig je hele lichaam.'
Alcohol verhoogt de kans dat de teek zijn gif loslaat in je lichaam
'Merk je een teek op, verwijder hem dan meteen. Gebeurt dat binnen de 24 uur, dan is de kans klein dat je besmet wordt met de ziekte van Lyme, tekenencefalitis of andere ziektes.'
Hoe voorkomen?
‘Plan je een uitstapje naar het bos? Of ga je wandelen in het hoge gras? Draag dan een lange broek en lange mouwen. Gebruik eventueel bijkomend een insectenspray met DEET. Omdat er verschillende vormen en concentraties zijn, vraag je het best raad aan je apotheker. ’
Gebeten! Wat nu?
‘Neem de teek met een pincet of tekentang zo dicht mogelijk bij de huid vast. Trek hem voorzichtig in een rechte beweging uit de huid en zorg ervoor dat je zijn lijf niet samenknijpt. Hou de huid rond de beet in de gaten. Verschijnt er in de volgende weken een rode cirkel of voel je je grieperig? Raadpleeg dan een arts.’
Plassen op een kwallenbeet verzacht de pijn
‘Misschien dat de warmte en het zuur de pijn eventjes verzachten, maar dat is dan heel tijdelijk. In Australië, waar er een giftige soort rondzwemt, wordt azijn aangebracht na een beet. Dat voorkomt dat de kwal nog meer gif afgeeft na een beet.'
Spoel de huid af met warm of zout water
'Azijn helpt niet bij alle kwallensoorten en wordt aan de Belgische kust enkel aanbevolen na contact met de kompaskwal.’
Hoe voorkomen?
‘Zwem je in de zee, dan kun je een kwallenbeet moeilijk uitsluiten. Liggen er kwallen op het strand, let dan op waar je gaat. Ook dode kwallen kunnen nog bijten. Gelukkig komen bij ons geen gevaarlijke soorten voor.’
Gebeten! Wat nu?
‘Spoel de huid af met warm of zout water, bijvoorbeeld zeewater. Gebruik geen koud zoet water, dat doet de kwal nog meer gif vrijgeven. Ga niet over de kwallenbeet wrijven, dan verspreid je het gif.'
'Verwijder zichtbare tentakels met een pincet. Probeer de onzichtbare tentakels er zachtjes af te schrapen met een hard plat voorwerp, zoals een bankkaart. Ook hier is het normaal dat de beet rood wordt en gaat zwellen.’
