Assertiever in 3 stappen

Misverstand 1

‘Een assertiviteitstraining is voor verlegen muurbloempjes’ 

Assertief zijn, is jezelf durven te zijn. ‘Maar een gebrek aan assertiviteit valt niet samen met verlegenheid’, zegt Patrick Jossa. ‘In de training zitten uiteenlopende profielen: van verpleger tot bedrijfsleider, types die je moeilijk bedeesd kunt noemen.’  

Ook de omgeving van cursiste Dominique Heens kent haar niet als verlegen, integendeel. ‘Ik geef les in het lager onderwijs en ik sta daar zeker niet bekend als een stille.’

Dominique werd kortgeleden geveld door een burn-out. ‘Ik heb hoge verwachtingen van mezelf en van anderen. En ik wil niemand teleurstellen. Een combinatie die lang gewerkt heeft, tot de bobijn plots af was.’ 

‘Daar zit bij veel mensen het pijnpunt’, pikt Jossa in. ‘Mensen met een gering eigenwaardegevoel en een sterke drang naar erkenning durven niet assertief te zijn, omdat ze vrezen om zo de goedkeuring van anderen te verliezen.’  

Assertiviteit is dus een kwestie van het positieve in jezelf te kennen. Daarom laat Jossa zijn cursisten hun kwaliteiten op het spoor komen. 

‘In een training krikken deelnemers hun zelfwaardering op. Je ziet dat ze daar moeite mee hebben’, zegt hij. 

Ook Dominique vond het een lastige opdracht. ‘De tranen stonden me in de ogen. Tot het er toch uit floepte: Ik kan het beste in mensen naar boven halen. Eindelijk werd ik mezelf bewust van dat talent en wist ik dat ik ermee aan de slag kon.’ 

Misverstand 2

'Ik zal het hen eens goed leren zeggen'

‘We spelen geen rollenspellen tijdens de training’, zegt Jossa. ‘Net zo min leren we kant-en-klare formuleringen aan om moeilijke boodschappen te brengen. Dat is niet doorleefd en je toont je niet zoals je bent.’   

Hoe moet het dan wel? ‘Assertief worden is jezelf durven te zijn: je uitdrukken vanuit je vanuit je kracht, vanuit het beste van jezelf. Het is opkomen voor je normale behoeften met respect voor de andere’, legt Jossa uit. 

‘Voor je spreekt, kun je het best diep ademhalen, in contact komen met jezelf en dan pas reageren. Dat doen we veel te weinig. We doen wat sociaal wenselijk is, tot de bom barst.’ 

Dat beaamt Dominique. ‘Ik kan dat: het eens goed zeggen. Nadat ik mijn frustraties eerst lang heb opgekropt. Het komt er dan allemaal ineens uit, dramatiserend en ondoordacht.’  

Dus je kunt er op vertrouwen dat je je beleving gepast zult uiten, als je maar niets opkropt of impulsief reageert? 

‘Zo is het’, zegt Dominique. ‘Vrienden van ons zetten hun muziek altijd te hard als we op bezoek zijn. En het is totaal niet mijn ding. Intussen heb ik geleerd dat het een goed idee is om er rustig iets van te zeggen, om er op te vertrouwen dat ze me nog steeds zullen waarderen.' 

'Want wat is het alternatief? Niet meer ingaan op hun uitnodiging? Dat zou jammer zijn, een gemiste kans om mezelf te zijn.’ 

Misverstand 3

'Assertief zijn, is vierkant je goesting doen'

‘Je neemt verwachtingen van anderen mee in je keuzes’, nuanceert Jossa. ‘ En uiteindelijk volg je jouw diep aanvoelen van wat er opbouwend is in de situatie.’  

‘Een voorbeeld? Je moeder wil haar broer opzoeken in het ziekenhuis en vraagt of jij haar kunt brengen. Maar jij had al afgesproken met een vriendin. Wat doe je dan?'

'Je houdt rekening met jezelf én met de verwachtingen van je moeder. En je bekijkt de praktische uitwerking ook eens. Kun je de afspraak met je vriendin makkelijk verplaatsen? Of kan iemand anders je moeder brengen? Je zegt dus niet zomaar ja of nee. Jij kiest en je neemt de verwachtingen van anderen mee in je keuzes.’  

Door er zo naar te kijken, zit ook Dominique al beter in haar vel. ‘Ik ben van karakter erg zorgzaam. Dat voel ik als een natuurlijke drang.'

'Vroeger zou die zorgzaamheid in een sfeer van moeten gezeten hebben: iedereen verwacht dat van mij, dus het moet. Ik voel het nu niet meer als een verplichting maar als mijn eigen keuze.’