Met deze 6 eenvoudige tips blijven je hersenen in topconditie
Als je met pensioen gaat, vallen er taken weg voor je brein. Hoe houd je die hersenpan toch in topconditie? Neuropsycholoog Michaël Portzky (50) vertelt over de valkuilen én de oplossingen.
Het is een cliché, maar het staat nog steeds als een huis: een gezonde geest in een gezond lichaam. ‘Om kwalitatief ouder te worden, is de wisselwerking tussen je lichaam en je geest belangrijk’, weet Portzky.
‘Naarmate je ouder wordt, kun je je mentaal minder veerkrachtig voelen. Dat kan onder andere komen door het stresshormoon cortisol en de afbraak van spiermassa. Beweging kan in beide gevallen helpen.’
Afbraak van spiermassa
Wie het woord ‘spiermassa’ hoort, denkt aan de gemiddelde body-builder. Maar het gaat gewoon over de spieren die jij en ik bezitten. Het verlies van die spiermassa heeft onrechtstreeks invloed op je hersencapaciteit.
‘Vanaf 35 jaar kun je per jaar tot 5 procent spiermassa verliezen. Die afbraak zet een vicieuze cirkel in gang’, aldus Portzky. ‘Door minder spiermassa in de benen stap je minder snel en dus minder stabiel, waardoor je kunt vallen.’
‘Daardoor kom je misschien minder uit het huis, wat niet alleen negatief is voor het behoud van spiermassa, maar ook een grote impact heeft op je sociale contacten. Het is net met die contacten dat je veel van je mentale capaciteiten traint. Als die wegvallen, dan beginnen meer en meer hersenverbindingen af te sterven en ga je cognitief achteruit.’
Stresshormoon valt aan
Daarnaast speelt stress een belangrijke rol in je mentale leeftijd. ‘Een gestresseerd brein is evolutionair gezien een bedreigd brein’, legt Portzky uit. ‘Je hersenen denken dat je voor een uitdaging staat en gaan in de vecht-of-vlucht-reflex.’
Daarbij helpt het stress-hormoon: cortisol. Dat hormoon helpt het lichaam terug te herstellen naar rust na de gevaarlijke situatie.
Een fantastisch systeem, maar in onze maatschappij schiet dat zijn doel voorbij. Terwijl we vroeger tegenover een leeuw met ontblote tanden stonden, zijn dat nu rekeningen, files en negatieve berichten in het nieuws. Dat heeft nog weinig te maken met overleven in de strikte zin.
‘Hoe vaker een brein gestresseerd is, hoe moeilijker het wordt om nog tot rust te komen’, vertelt Portzky. ‘Alsof je hersenen de wereld zo gevaarlijk vinden dat je voortdurend op je hoede moet zijn. De gevoeligheid van de receptoren die het bericht krijgen dat het gevaar geweken is, vermindert stelselmatig.’
Pensioen betekent in veel gevallen rust, maar niet alle stress valt weg
Wat is het probleem met op je hoede te zijn? ‘Als je te lang bent blootgesteld aan te hoge cortisol-waarden, dan begint het hormoon de hersencellen te beschadigen’, zegt Portzky. ‘Vooral de verbindingen tussen de hersencellen zien af, waardoor boodschappen in de hersenen niet meer goed worden doorgegeven.’
Pensioen betekent in veel gevallen rust, genieten en doen waar je zin in hebt. Je hebt tijd om te reizen, voor kleinkinderen, voor nieuwe hobby’s. Maar dat alle stress wegvalt, klopt niet, meent Portzky.
Als je ouder wordt, heb je een grotere kans op verlieservaringen. Je job, een deel van je inkomen en status vallen weg. Er is ook een grotere kans dat mensen uit je omgeving sterven. Het verdriet dat daarmee gepaard gaat, is een stresservaring.
‘Bovendien raakt je dag-nacht-ritme verstoord, wordt je stress-responscentrum gemakkelijker overprikkeld en vertonen sommige hersencellen sowieso een goedaardige achteruitgang.’
Tot zover het slechte nieuws, want er is iets aan te doen. Zowel stress als spierafbraak kun je bevechten. Door je verstand te gebruiken en door te bewegen.
6 tips om je hersenen fit te houden
Danser Paul De Punt (63), en wandelaars Liliane Maenhout (66) en Johan Devolder (64) geven het goede voorbeeld.
Word lid bij OKRA
Reizen, sporten of tal van andere activiteiten, alles in groep. Daarvoor kun je terecht bij OKRA, de grootste vereniging voor 55-plussers in Vlaanderen en Brussel.
Als CM-lid krijg je 10 euro korting op je inschrijvingsgeld, 20 als je de verhoogde tegemoetkoming hebt.