Staar je niet blind op je cholesterol

Wat is cholesterol?

‘Cholesterol heeft een slechte reputatie maar niemand kan zonder. Het is een vetstof die ons lichaam gebruikt om cellen, hormonen, vitamine D en galzuren te maken.’

‘Ons lichaam maakt het voor 80 procent zelf aan. De overige 20 procent nemen we op uit voeding, meer bepaald uit dierlijke vetten. Let wel, dat zijn gemiddelden. Bij iemand met een heel slecht voedingspatroon kan het aandeel uit voeding flink hoger liggen.’

‘Van de totale hoeveelheid cholesterol in ons bloed hebben we maar een klein beetje nodig om te overleven. Vegetariërs hoeven zich dus geen zorgen te maken. Ze hebben meer dan genoeg aan de hoeveelheid die het lichaam zelf aanmaakt.’

Bestaat er zoiets als goede en slechte cholesterol?

‘Dat onderscheid wordt vaak op die manier gemaakt. Het gaat dan niet over de cholesterol zelf, maar over de manier waarop cholesterol in onze bloedbanen vervoerd wordt. Omdat de vetstof niet oplost in het bloed, wordt cholesterol voor het transport verpakt in eiwitten. Zo bestaan er LDL- en HDL-eiwitten*.’

‘LDL verwijst naar slechte cholesterol. Het brengt cholesterol van onze lever naar onze organen. Daar kan het zich ophopen en je bloedvaten nauwer maken. Daar heb je dus beter niet te veel van.’

‘HDL daarentegen voert cholesterol weg uit je organen en brengt het terug naar je lever. Het helpt dus bij het opruimen van cholesterol uit het bloed. De cholesterol die vastzit aan het HDL, wordt daarom bestempeld als goed.’

Stijgt je cholesterol met de leeftijd?

‘Elk zoogdier op deze planeet heeft ongeveer dezelfde cholesterolwaarden. De cholesterolspiegel bestaat voor de helft uit LDL en voor de andere helft uit HDL. Dat is zo bij de mensaap, de hond die de kat achternazit, de kat die de muis oppeuzelt, en bij de muis zelf. Ook de mens wordt geboren met dezelfde hoeveelheid en verhouding cholesterol als alle andere zoogdieren.’

‘Maar bij de mens verandert die verhouding naarmate we ouder worden. Op volwassen leeftijd is onze slechte LDL-cholesterol 2 tot 3 keer hoger dan bij alle andere zoogdieren.  Naarmate je verder veroudert, stijgt je LDL-cholesterol nog wat meer.’

‘Bij vrouwen wordt die stijging vertraagd door het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Dat zorgt ervoor dat de slechte cholesterol wat daalt en de goede wat stijgt. Maar dat verandert tijdens de menopauze. Zodra de vrouwelijke hormonen zakken, vertaalt zich dat in een stijging van de slechte cholesterol.’

Hoe kunnen we onze cholesterolwaarden doen zakken?

‘Je hoofddoel moet niet zijn om je cholesterolwaarden te doen zakken. Je wil vooral je risico op hart- en vaatziekten verminderen.’

‘Daar speelt cholesterol zeker een rol in. Maar waarom zou je enkel daarop focussen als je weet dat je die maar voor 20 procent kunt beïnvloeden? Je zet beter in op een algemene gezonde levensstijl. Beweeg, eet gezond, slaap voldoende, rook niet en let op met alcohol.’

‘Dat lijkt misschien een open deur maar als je zo de risicofactoren kunt beperken, en dat gedurende jaren, dan is de gezondheidswinst op termijn enorm. Veel groter dan enkel je voeding een beetje aanpassen of je zuiver te focussen op je cholesterol.’

Wat is het grootste misverstand over cholesterol?

‘Er wordt wel eens beweerd dat slanke mensen geen hoge cholesterol kunnen hebben. Maar zoals gezegd wordt het grootste deel van onze cholesterol in ons lichaam aangemaakt. Daardoor kun je wel degelijk een te hoog cholesterolgehalte hebben en toch slank zijn. En omgekeerd: mensen met flink overgewicht kunnen van nature een perfecte cholesterolspiegel hebben.’

'Een andere misvatting? Dat een beetje overgewicht, wat te weinig beweging, een glas alcohol en een koffiekoek te veel, een licht gestegen bloeddruk en iets hoger cholesterolgehalte geen probleem vormen.'

'Dat zijn inderdaad licht afwijkende risicofactoren. En elk afzonderlijk zijn ze weinig zorgwekkend. Maar het is de combinatie van al die lichte afwijkingen die verantwoordelijk is voor de meerderheid van de hart- en vaatziekten.’

‘Dus opnieuw: enkel door álle risicofactoren te beperken, verklein je je kans op hart- en vaatziekten.’