Steven Laureys: 'Meditatie is waardevol voor je mentale gezondheid'
Stress, angst, slapeloosheid of een hoge bloeddruk. Heel wat mensen krijgen ermee te maken. Neuroloog Steven Laureys voert onderzoek naar de effecten van meditatie op de hersenen. Wat blijkt: het is een ideaal hulpmiddel om aandacht te hebben voor je mentaal welzijn.
Wat is mediteren precies?
‘Meditatie is een vorm van mentale gymnastiek. Vergelijk het met bewegen of sporten. Net zoals je je lichaam kunt trainen, kun je ook je hersenen trainen. Door te mediteren heb je aandacht voor wat er tussen je oren gebeurt. Je dompelt jezelf volledig onder in het hier en nu en verlegt al het andere - pijn, angst of zorgen - even naar de achtergrond.’
Meditatie is een vorm van mentale gymnastiek
‘Ik zie het veel breder dan de formele oefeningen in lotushouding op een matje. Dat mag natuurlijk, die oefeningen doe ik zelf ook, maar je kunt meditatie ook beleven wanneer je niet op je matje zit.'
'Veel mensen houden vandaag veel ballen tegelijkertijd in de lucht, ze combineren een drukke job met een bruisend gezinsleven en een reeks hobby’s. Mijn filosofie is, probeer te mediteren op de verloren momenten van de dag, wanneer je in de file staat of aan het aanschuiven bent aan de kassa. Leg de lat niet te hoog. Doe wat voor jou goed voelt.’
Elke klacht wordt erger als je gestresseerd bent
Wat zijn de gezondheidsvoordelen van mediteren?
‘Er zijn drie breinnetwerken waarop meditatie een zichtbaar effect kan hebben. Op de gedachtestroom in je hoofd, die klassiek van hier naar daar springt. Op je emoties, zoals stress, en op wat je met je zintuigen waarneemt, denk bijvoorbeeld aan chronische pijn.’
‘Op mijn consultaties zie ik vooral de negatieve gevolgen van chronische stress. Elke klacht wordt erger als je gestresseerd bent. Stress is niet goed voor je geest, je brein, je hart- en vatenstelsel.’
‘Als je een probleem hebt, is het belangrijk om je huisdokter te bezoeken en indien nodig gespecialiseerde hulp in te schakelen. Daarnaast kun je ook op andere manieren omgaan met uitdagingen in je leven. Studies tonen aan dat het effect van meditatie in je brein in sommige situaties even groot kan zijn als dat van angstremmers, antidepressiva of pijnstillers.’
‘Meditatie is in het bijzonder waardevol voor mensen die kampen met angst, depressie, burn-out, slapeloosheid of een hoge bloeddruk. Er werd al aangetoond dat meditatie op al deze zaken een positief effect kan hebben.’
‘Je hoeft niet te wachten tot je ziek bent om aandacht te hebben voor je mentale welzijn. Meditatie kan deel uitmaken van een gezonde levenshygiëne en staat in het rijtje naast goede eet- en slaapgewoonten en een sterk sociaal vangnet.’
‘Net zoals bewegen belangrijk is, is het ook goed om met je hoofd bezig te zijn. Ik vergelijk het opnieuw met je fysieke gezondheid. De ene gaat lopen, de andere gaat liever wandelen, fietsen of tennissen. Bij meditatie is het net zo. Zoek naar de oefeningen die voor jou het meest zinvol zijn.’
Kun je van vandaag op morgen beginnen met mediteren?
‘Zeker, graag zelfs (lacht). Vaak doe je al aan meditatie zonder het te beseffen. Wanneer je aan het tuinieren bent, bijvoorbeeld, en je gedachten volledig gefocust zijn op het omspitten van de aarde. Of wanneer je je hobby uitoefent, denk maar aan breien of schilderen. Je denkt aan niets anders dan aan datgene waarmee je bezig bent.’
‘Het enige wat je écht nodig hebt om te starten met mediteren, is je motivatie. In mijn oefenboek leg ik verschillende oefeningen in detail uit, probeer ze eens uit en kijk welke bij je passen. Doe één oefening en concentreer je daar dan volledig op. Dwalen je gedachten af? Prima, daar draait het net om. Merk die gedachten op en breng je aandacht rustig terug naar de oefening.’
Vaak doe je al aan meditatie zonder het te beseffen
‘Ademhalingsmeditatie is ideaal om mee te beginnen. Een paar minuten is al fantastisch. Zet een klokje en dan ben je vertrokken. Je kunt het overal inbouwen. Vlak voor een presentatie of tijdens een vergadering bijvoorbeeld.’
‘Of je kunt je brein volledig openstellen, dat noemen we open monitoring-meditatie. Ben je tijdens een wandeling vaak op je gsm bezig of in gedachten verzonken? Probeer dat eens niet te doen, maar bewust op te gaan in je omgeving. Wat zie je, voel je, ruik je, hoor je? Dat hoeft niet de hele wandeling te zijn, een korte periode kan al veel betekenen.’
‘Voor wie graag meer ondersteuning krijgt, bestaan er verschillende hulpmiddelen. Denk aan applicaties zoals Petit Bamboo, Headspace en Calm die je begeleiden tijdens je meditatie. Er bestaan ook horloges die je hartslag meten en je begeleiden in je ademhaling. Of je kunt een mindfulness-training volgen.’