Wat je nog niet wist over hoofdpijn
Ook geregeld last van hoofdpijn? Leef vroeg uitgebreid raad aan Prof. dr. Koen Paemeleire, kliniekhoofd neurologie van UZ Gent. Een specialist in hoofdpijnaandoeningen die zich niet kan herinneren wanneer hij nog eens hoofdpijn had. Is er een wondermiddel?
Wat is hoofdpijn eigenlijk?
‘Hoofdpijn is maar een symptoom, geen diagnose. Het is een symptoom dat vele oorzaken kan hebben. Van banaal tot soms levensbedreigend. Er zijn meer dan 250 verschillende soorten hoofdpijn, maar het gros van de patiënten lijdt aan een van deze drie grote categorieën: spanningshoofdpijn, migraine of hoofdpijn door overmatig pijnstillergebruik.’
Er zijn meer dan 250 verschillende soorten hoofdpijn.
‘Spanningshoofdpijn komt veel voor. Het is een hoofdpijn zonder specifieke kenmerken, die zeker niet altijd door spanning komt. Je kunt het krijgen door stress, maar ook door bijvoorbeeld te weinig slaap of veel cafeïne.’
‘Migraine is een genetisch bepaalde hersenaandoening. Ik zie het als een evolutionair probleem: de hersenen crashen soms, net zoals een computersysteem dat kan doen. Zo dwingen je hersenen je om rust te nemen. Het functioneren is even verstoord, maar wordt daarna weer beter.'
'De ene persoon is gevoeliger voor migraine dan de andere, en daar kun je weinig aan doen. Uit studies is gebleken dat er maar liefst veertig risicogenen zijn die ertoe kunnen bijdragen dat je herhaaldelijk een migraineaanval krijgt. Vaak zijn het meerdere mensen in de familie die er last van hebben.’
‘Hoofdpijn door overmatig pijnstillergebruik komt bij minstens een op de honderd in de bevolking voor. Bij sommige pijnstillers is er al sprake van overmaat vanaf tien dagen gebruik per maand. Ze kunnen dan hoofdpijn uitlokken of in stand houden. Beperk je pijnstillergebruik dus. En respecteer per dag de maximale toegelaten dosis.’
Kun je iets doen om hoofdpijn te voorkomen? Is er een ultiem trucje?
‘Neem in elk geval niet meer dan tien dagen per maand pijnstillers, want door overmatig pijnstillergebruik kun je hoofdpijn krijgen. Om spanningshoofdpijn of migraine te voorkomen, is wat je zelf kunt doen gelijk: hou er een gezonde levensstijl op na. En daar kun je niet meer van maken dan het is: regelmatig eten, slapen en bewegen, veel water drinken, de inname van alcohol en cafeïne beperken, niet roken en je stressniveau onder controle houden.’
‘Als je dit allemaal doet, vertroetel je als het ware je hersenen en geraken ze niet te veel uit evenwicht. Dat klinkt als een simpel advies, maar de uitvoering ervan is niet altijd evident. Dat besef ik.’
Inzetten op zelfzorg is beter dan de laatste uitlokker van je hoofdpijn te zoeken.
Kan hoofdpijn veroorzaakt worden door bepaalde voeding?
‘Neen, daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. Ik weet dat sommige mensen bijvoorbeeld denken dat hun hoofdpijn wordt uitgelokt door het eten van chocolade, maar uitlokkers worden vaak overgewaardeerd. Als patiënten zelf een voedingstrigger rapporteren, respecteren wij dat, maar dat betekent nog niet dat we een eliminatiedieet aan alle migrainepatiënten adviseren.’
‘Beter dan de laatste uitlokker van je hoofdpijn te zoeken, is inzetten op zelfzorg. En daaronder valt wel regelmatig eten en zorgen voor kwalitatieve maaltijden.’
Je leeft gezond en hebt toch nog last van hoofdpijn? Moet je er dan maar mee leren leven?
‘Neen, je moet er dan niet zomaar mee leven. Gelukkig zijn er ook pijnstillers die je af en toe kunt nemen als je toch hoofdpijn hebt en moet functioneren. Maar het is een en-en-verhaal. En een gezonde levensstijl nastreven, en daarnaast als back-up een mogelijkheid tot pijnstiller.’
We moeten af van het automatisme: geef me een pilletje voor de hoofdpijn.
‘We moeten af van het automatisme: geef me een pilletje voor de hoofdpijn. Pijnstillers mogen hun plaats hebben in de bestrijding van hoofdpijn, maar te veel pijnstillers zijn een serieus probleem. Mensen zijn zich daar te weinig bewust van.’
‘Als een arts echt een hoofdpijnaandoening bij je vaststelt en je doet voldoende aan zelfzorg maar het helpt niet, dan zijn er mogelijkheden om ook bijkomend preventief te werk te gaan. Bij personen die veel last hebben van migraine zien we dat ze met specifieke medicatie preventief geholpen kunnen zijn. Let wel: we spreken al over een succes als die mensen de helft minder aanvallen krijgen.’
Kunnen behandelingen als acupunctuur of ademhalingstherapie helpen bij hoofdpijn?
‘Het is moeilijk om te zeggen of iets wel of niet helpt voor iemand. Er is alleszins weinig wetenschappelijk bewijs dat deze behandelingen werken bij hoofdpijn. Ik zie ze eerder als complementair. Zorg vooral voor die gezonde levensstijl als basis.’
‘De effecten van acupunctuur houden we zeker in de gaten. Geneeskunde draait op studies. Er zijn op dit moment zowel negatieve als positieve studies rond acupunctuur. Op dit ogenblik raad ik acupunctuur niet actief aan, maar daarmee zeg ik niet dat ik het afraad. Er kan misschien nog muziek in zitten … mits er sluitende bewijzen zijn.’
‘Naar ademhalings- en relaxatietherapie durf ik wel door te verwijzen, specifiek voor deep breathing-ademhalingstechnieken en progressieve spierrelaxatie. Deze technieken moet je aanleren en vervolgens inbouwen in je leven. Ik raad hiervoor een psycholoog of een kinesist gespecialiseerd in deze technieken aan. De patiënt krijgt trouwens ook een terugbetaling van het ziekenfonds hiervoor.’
Wat kun je doen om de hoofdpijn te verlichten op het moment dat je het al hebt?
‘Patiënten verkiezen vaak een prikkelarme omgeving, bij een ernstige migraineaanval kan het ook helpen om je terug te trekken in een donkere slaapkamer. Sommige patiënten hebben baat bij een coldpack ter hoogte van de slaap, andere verkiezen dan weer een warm kersenpitkussen in de nek. Wat menthololie op het voorhoofd of aan de slapen smeren, kan ook verlichting geven.’
Studie toont aan dat meisjes vanaf hun eerste menstruatie meer last kunnen hebben van migraine dan jongens.
Hebben vrouwen meer last van hoofdpijn dan mannen? En waarom dan?
‘Bij hoofdpijn door migraine is er alleszins een invloed van hormonen. Studie toont aan dat meisjes vanaf hun eerste menstruatie meer last kunnen hebben van migraine dan jongens.’
‘Bij mannen en vrouwen ligt de piek van het aantal migrainepatiënten rond de leeftijd van veertig jaar. Daarna neemt het aantal patiënten met actieve migraine terug af. Tijdens de perimenopauze (de fase rondom de laatste menstruatie tot een jaar na de laatste menstruatie) zijn er vrouwen die door de hormonale schommelingen wel weer een opstoot krijgen. Migraine neemt verder doorgaans af bij het ouder worden.’
Als ik erge hoofdpijn heb of er regelmatig last van heb, ga ik dan het best langs de dokter?
‘Meestal volstaat zelfzorg, met eventueel het advies van de apotheker. Je moet pas naar de huisarts met hoofdpijn als je zeer regelmatig pijnstillers neemt (bijvoorbeeld meer dan twee dagen per week), je door je hoofdpijn een verminderde kwaliteit van leven hebt of het een impact heeft op je functioneren. Of als je twijfelt over je diagnose, bijvoorbeeld of het wel migraine of spanningshoofdpijn is.’
‘Ook als je zelf het gevoel hebt dat er echt iets niet pluis is, is dat een goede reden om naar de dokter te gaan. Maar niet iedereen met sporadische hoofdpijn moet naar de neuroloog. Daarin kan ik heel geruststellend zijn.’
Een mondmasker zorgt er niet voor dat je minder zuurstof inademt.
Kun je hoofdpijn krijgen door het dragen van een mondmasker?
‘Virologen met wie ik sprak, beamen dat een mondmasker geen effect heeft op de normale ademhaling van de man en vrouw in de straat. Een mondmasker zorgt er niet voor dat je minder zuurstof inademt of minder C02 uitademt, daardoor zul je geen hoofdpijn krijgen dus. Je ademhaling gebeurt spontaan, geen reden tot bezorgdheid.’
‘Mocht je toch hoofdpijn krijgen, dan zal dat eerder liggen aan de stress die je kunt ervaren door een mondmasker te dragen. Je hoofdpijn ligt dan niet aan een ademtekort, maar eerder aan je focus. Als je schrik hebt dat je te weinig lucht krijgt, dan ga je je waarschijnlijk oncomfortabel voelen. Maar dat is dus niet nodig.’
