Daarom kun jij niet tegen je verlies

Dat Ariane niet tegen haar verlies kan, is een publiek geheim. ‘Ik zat bij mijn zus te telewerken toen ik de oproep voorlas. Ze keek me meteen veelbetekenend aan (lacht). Gelukkig is het niet zo erg dat vrienden geen spelletjes meer met mij willen spelen’, verduidelijkt ze meteen. ‘Maar ze weten al op voorhand dat er drama aan te pas zal komen. En ze hebben dan nog eens de pech dat ik vaak verlies …’

Guy Bosmans, klinisch psycholoog aan de KU Leuven, is niet verbaasd dat alleen Ariane durfde toegeven dat ze slecht tegen haar verlies kan. ‘Je weet dat anderen een oordeel over je zullen hebben. Dat ze misschien vinden dat je kinderachtig doet of een aansteller bent. En daar schaam je je voor.’

Het is nochtans heel natuurlijk gedrag, dat afstemt van onze fundamentele drang naar overleven. ‘Je overleeft als je competent bent, goed voor jezelf kunt zorgen en belangrijk bent voor de groep’, verduidelijkt Bosmans. ‘Op een moment dat je verliest, krijgt je lichaam het signaal dat die zaken in het gedrang komen. Dat geeft stress. Je lichaam spoort je aan om zo snel mogelijk uit die situatie te ontsnappen.’

Hoe je die alarmbellen het zwijgen oplegt, is bij iedereen anders. Veel mensen relativeren en leren omgaan met de pijn van het verliezen. Zoals Ariane haar mama. ‘Zij is zó neutraal als ze meedoet’, vertelt ze. ‘Of ze nu wint of verliest, dat maakt haar allemaal niet veel uit. Dat begrijp ik niet. Ik ben een gevoelsmens. Bij mij zul je nooit vlakke reacties zien, integendeel. Anders is het maar saai, toch?’

‘Ik overdrijf graag’, geeft Ariane toe. ‘Als ik een spel speel, dan is het alsof ik een fictieve wereld binnenstap en volledig versmelt met mijn rol. Een spel spelen is voor mij één groot toneelstuk. Het is niet zo dat ik me echt verdrietig of kwaad voel als ik aan het verliezen ben, ik vind het gewoon leuk om die emoties uit te vergroten.’

Bevlogenheid, daar draait het voor Ariane om. En als die er niet meer is, dan zul je ’t geweten hebben. ‘Onlangs was ik op weekend met vriendinnen. We gingen een nieuw bordspel uitproberen dat in totaal zo’n drie tot vier uur duurt. Ik had al snel door dat het er niet in zat voor mij, ik vond de juiste tactiek niet. Dan kan het mij allemaal niet meer schelen. In plaats van na te denken over mijn volgende zet, begon ik op te ruimen in de keuken en croque monsieurs te bakken.’

‘Een klassieke strategie om te voorkomen dat je je als een mislukking voelt, is valsspelen’, vertelt hij. ‘Bij Uno leg ik stiekem twee kaarten af in plaats van één’, bekent Ariane met pretlichtjes in de ogen. ‘Omdat ik alles uit de kast wil halen en benieuwd ben of anderen het zullen zien.’ Als iemand haar betrapt, is het showtime. ‘Moh! Hu? To-táál niet’, bootst ze wild gebarend haar reactie na, ‘ik ben helemáál niet aan het valsspelen (gniffelt).’

De kans bestaat dat niet iedereen dat theatrale kantje weet te appreciëren vanachter zijn afgedekte hand. Perfect normaal, zo blijkt, en een vorm van sociale controle. Bosmans: ‘Mochten we toestaan dat iedereen ongefilterd zijn of haar emoties continu de vrije loop laat, dan draait het binnen de kortste keren uit op oorlog. Die correctie van elkaars gedrag zorgt ervoor dat we kunnen samenleven.’

Tegelijkertijd is het niet de bedoeling dat iemand die niet tegen zijn verlies kan, het gevoel krijgt dat hij een slecht persoon is. ‘Vrienden, familie of collega’s moeten in je gezelschap kunnen falen en weten dat ze toch nog altijd de moeite waard zijn voor jou. En als je omgeving accepteert dat roepen jouw manier is om met verliezen om te gaan, dan hoeft de rest van de dag of avond niet om zeep te zijn’, besluit Bosmans.

Bij Ariane is het nog nooit zo uit de hand gelopen dat de sfeer volledig verpest raakte. ‘Het is maar een spel. Als het gedaan is, gaat het leven weer verder’, vertelt ze vrolijk. ‘Mensen willen ook nog altijd bij mij in het team zitten, dat zie ik als een goed teken (lacht).’

Waar ze wel aan werkt, is anderen hun winst gunnen. ‘Ik heb moeite om tegen een winnaar te zeggen proficiat, goed gedaan. Ik probeer daar echt op te letten, want er is niets zo vervelend als winnen terwijl de verliezer zit te kniezen. Maar het voelt een klein beetje wrang, want ik heb alles gegeven. (denkt even na) Eigenlijk verbaast het me dat niet iedereen een slechte verliezer is!’