Omers brief: 'Zolang de hoorapparaten niet aanstaan, vloeken we nogal wat af'

We genieten van een gezegende leeftijd. Mijn vrouw Maria en ik ervaren dagelijks dat oud worden – naast een zegen – niet altijd een pretje is. Een mooie, oude dag is geen vanzelfsprekendheid.

Het leven is als een kringloop. We worden geboren: zorgbehoevend, hulpeloos, afhankelijk van veel volk. En met ouder worden leven we terug daarnaartoe.

Stap voor stap groeien we via een boeiende kindertijd naar volwassenheid. Stap na stap voelen we de ommekeer. We glijden van junior naar senior en komen terecht in de derde, de vierde leeftijd. Naar lichaam en geest gaan we achteruit. We zakken terug af naar meer afhankelijkheid. We moeten afstand nemen, loslaten ... afsterven.

Kinderen hebben we grootgebracht en doorgegeven. Engagement en een carrière hebben we opgebouwd en afgebroken. Woonruimte en bezittingen groeiden en vernauwden weer tot service flat. 

Door reflectie kom ik tot het besluit: dit is nu eenmaal een gegeven (letterlijk). Het is een onvermijdelijke realiteit. Bovendien wordt het versterkt doordat ouderen zich in een maatschappelijke hoek geduwd voelen. Daarmee moet en wil ik iets doen.

Een groot verschil met de kindertijd: we hebben een rugzak ervaringen mee én de gedachten zijn vrij. Ik beleefde dat gevoel al toen ik op pensioen mocht. Maria, die al tien jaar aan de ziekte van Alzheimer lijdt, beleeft in toenemende mate een vorm van ongedwongen vrijheid. Het is een begrijpelijke reactie op de aanslag op haar menselijke waardigheid.

Dat laat zich zowel voelen in korte momenten van hevige kwaadheid als in uitingen van vrijheid, als zij bijvoorbeeld te pas en zogezegd soms te onpas liedjes van vroeger zingt. Hoe ouder, hoe vrijer?

Mijn vader was bakker, een hardwerkend middenstander. Ik moest voor mijn middelbare studies op internaat in Mechelen. Zes Latijns-Griekse. Veel van mijn vrienden in Vilvoorde moesten al op hun veertiende naar de fabriek. Samen trokken wij op in het patronaat, dat de chiro werd en dan ook maar in de KAJ.

Door een samenloop van omstandigheden word ik plaatselijke leider van de KAJ en vragen ze mij voor het Brussels Verbondsbestuur. Het wordt mijn levensschool en ik ben er nog altijd dankbaar voor.

Zo komen we in elkaars armen terecht. Met een valies vol dromen en idealen trouwen we, gaan we in Brussel wonen en komen er 4 kinderen en 10 kleinkinderen. 

De levenswijsheid Zien, oordelen, handelen van Cardijn, stichter van de KAJ, blijft onze manier van denken, leven en samenleven inspireren. Het zit er bij ons ingebakken, in onze genen. Telkens opnieuw, na handelen weer beter zien, juister oordelen en actiever doorgaan.

Er is ons leven schade aangericht op lichaam en geest, vooral bij Maria. Na 4 geboortes volgden 2 borstamputaties met alle bijkomende behandelingen om uitzaaiing van borstkanker te voorkomen.

10 jaar geleden stelt de arts de ziekte van Alzheimer vast. Die blijft verder doorwoekeren. De combinatie met voortschrijdende hardhorigheid sedert 30 jaar en andere ongemakken (zoals een lichte vorm van incontinentie) maken het ons, en vooral Maria, wel bijzonder moeilijk.

Communicatie blijft een zware struikelsteen. Die is grondig door elkaar geschud. Het wordt een ervaring- en leerproces dat we moeten mee-maken.

Toch wil ik eens een optelsom maken. De kwade tijd schat ik op min of meer een uur per dag. Dat zijn vooral de ochtendmomenten bij het opfrissen, kleren klaarleggen en in de juiste volgorde aantrekken. Ik hoor dan dat ze zegt: Ik ben geen klein kind meer. Laat mij gerust of ik trap het af.  We vloeken wat af, ook door mij, zolang de hoorapparaten niet aanstaan.

Een gulden raad, die de geheugenkliniek ons aanreikte: Maria leert niet uit negatieve ervaringen en voorkomen is beter dan genezen. Dus als zij vlug vergeet, wel ik dan ook.

We kunnen rekenen op een ruim netwerk van familie en vrienden, dat mede is opgebouwd via onze waaier aan engagementen. Sinds de verhuis werken we nu stapsgewijs verder aan dat netwerk. Het stopt niet.

Er is natuurlijk ook de professionele zorg. Begin 2018 ging het voor Maria plots versneld bergaf. We besloten naar een service flat te verhuizen en moesten de zorg opdrijven: 3 keer per week een thuisverpleger, om de 14 dagen een poetsvrouw en een voormiddag per week thuiszorg. Dat zijn 10 helpsters met 7 verschillende culturele achtergronden. Brussel op zijn best! Een mik-mak.

Dat voelde eerst ongemakkelijk aan. Er leek geen rustgevende continuïteit in de relaties. Maria kent bijvoorbeeld niemand bij naam. Anders brengt het variatie. Dat schijnt Maria ook te appreciëren.

Ik besprak het met de sociale dienst van het ziekenfonds en minimaal een keer per jaar wordt nu een zorgoverleg georganiseerd met iedereen: de huisarts, thuisverpleegkundige, ergotherapeut van de geheugenkliniek, verantwoordelijke van Familiehulp, sociale dienst van het ziekenfonds, ikzelf, en Maria een beetje. Onlangs hebben we ook met de apotheker uit de buurt afgesproken dat zij onze huisapotheker zal zijn. Wat een luxe allemaal, maar zeker geen overbodige.

Objectief en medisch gezien gaan we erop achteruit, naar lichaam en geest. En toch is er beterschap. Onze relatie gaat erop vooruit. De nabije kennissenkring komt er versterkt uit.

Onze aanpak is natuurlijk persoonsgebonden en niet zomaar te kopiëren. Het kan zo anders zijn. Sommige ouderen wonen in een rusthuis, sommigen zitten altijd in een rolstoel, er zijn alleenstaanden, mensen met hevige pijn, sommige worstelen met armoede ...