'Iedereen hyperventileert wel eens’
Zodanig panikeren dat je in een zak moet blazen om te kalmeren. Dat beeld associëren we vaak met hyperventileren. Maar de meesten ervaren, zonder het te beseffen, een veel sluipender variant. Professor Omer Van den Bergh (KU Leuven) geeft enkele voorbeelden.
Accute hyperventilatie
Nora werd aangereden op haar fiets. Ze mankeert niets, maar hijgt ongecontroleerd naast de weg.
Van den Bergh: ‘Dit is een voorbeeld van acute hyperventilatie. Door een plotse stresssituatie ga je feller en dieper ademen. Het is een biologische reactie op gevaar. Vroeger moest je vluchten of vechten om te overleven. Je hebt daarvoor veel zuurstof en energie nodig, dus zwengelt je lichaam je ademhaling aan. Maar als dit te lang of intens aanhoudt in verhouding tot wat je lichaam nodig heeft, dan wordt ventileren hyperventileren.’
Wat je ook voelt, het is ingrijpend en onrustwekkend
‘Er ontstaat een koolzuurtekort in je bloed. Omdat je bloed in heel je lichaam rondgaat, kun je klachten ontwikkelen op verschillende plaatsen. Ze verdwijnen vanzelf zodra je ademhaling zich herstelt. Dat proces kun je versnellen door met je handen een schelp voor je mond te vormen. Zo adem je het koolzuur (CO2) dat je uitstoot opnieuw in om het tekort in je bloed aan te vullen.’
Sluimerende hyperventilatie
Esther kijkt naar televisie. Plots voelt ze zich ijl in haar hoofd en krijgt ze een tintelend gevoel in haar vingers.
‘Het gaat om een sluimerende vorm van hyperventilatie. Vaak zijn beslommeringen in je achterhoofd de trigger. Denk aan druk op het werk, spanning in je relatie, slechte nachtrust … Als dat samenkomt in dezelfde emmer, dan loopt die over. Je ademhaling verhoogt licht in verhouding tot wat je lichaam nodig heeft. Het koolzuurtekort bouwt zich traag op tot je plots klachten krijgt. Door die trage opbouw ervaar je geen verband tussen oorzaak en gevolg.’
‘De ene heeft meer last van ijlhoofdigheid en tintelingen in de ledematen, de andere van vermoeidheid, warmteopwellingen en rillerigheid, maagklachten, een hoge hartslag of benauwdheid in de borststreek. Wat je ook voelt, het is ingrijpend en onrustwekkend.’
‘Als je met je klachten naar de arts gaat, dan zal die doorgaans zeggen dat je niets mankeert. Hyperventilatie heb je niet, dat doe je. Als je het niet doet, dan is er dus ook niets te vinden. Veel mensen beginnen dan te piekeren, omdat ze iets hebben dat hun arts niet herkent. Soms verwijst de arts naar stress. Daardoor kun je nog meer hyperventileren.’
Vermijdingsgedrag
De vorige keer dat Younes de bus nam, overviel hem een vreemd gevoel. Hij wacht aan de halte en krijgt zweterige handen. Hij twijfelt om te voet te gaan.
‘Mensen beginnen vaak voorspellers te zoeken. Younes zoekt die in zijn omgeving. Omdat hij zijn klachten voor de eerste keer kreeg op de bus, linkt hij ze aan die plek. De volgende keer dat hij daar komt, voelt hij zich op voorhand al ongerust. Daardoor veroorzaakt hij net wat hij wil vermijden.’
Soms veroorzaak je net wat je wil vermijden
‘Andere mensen zoeken voorspellers in hun eigen lichaam. Ze checken steeds hun hartslag en zoeken diagnoses op het internet. Dat leidt vaak tot nog meer angst. Alleen al de verwachting dat de klachten van hyperventilatie zullen optreden, kan ervoor zorgen dat je ze krijgt zelfs zonder dat je hyperventileert.’
